محظورات احرام

محظوري كه فاسد كننده حج است

اگر مُحرم، قبل از وقوف عرفه مرتكب عمل جنسي(جماع) خواه در راه مشروع و يا در راه غير مشروع شود، به نحوي كه به اندازة حشفه در موضع خود پنهان كند، اعم از اينكه انزال شود و يا نشود و اعم از اينكه زن در خواب باشد و يا بيدار باشد، و همچنين زن محرمه اگر ذكر بريده اي را در موضع مخصوص خود، داخل كند در تمام صورت هاي فوق حج فاسد مي شود. براي اين اشخاص لازم است كه افعال حج را همچنان ادامه دهد و مثل بقيه از تمام محظورات احرام كه براي محرم ممنوع است، اجتناب كند. بعد از اداي اعمال حج و حلال شدن، دم فساد حج بر او واجب است و تا زماني كه همه افعال حج را بجاي نياورده باشد، از احرام، خارج نمي شود و قضاي حج را در آينده بجا بياورد. خواه حج فاسد شده، حج فرض باشد يا نفل.

محظوري كه بر انجام آن دم لازم مي شود

توضیح: دم اصطلاحاً به قربانی گفته می شود که در عوض جنايت ذبح می شود و شامل شتر، گاو و گوسفند می شود.

محظوري است كه جزاي مرتكب شونده آن بُدنه است و آن بر دو نوع است: يكي اينكه بعد از وقوف عرفه، محرم جماع كند. اگر اين عمل پيش از حلق و طواف زيارت بود، بايد بُدنه بدهد؛ اگر بعد از حلق و پيش از طواف زيارت بود، دم لازم مي شود. دوم: اگر در حالت جنابت و يا در حالت حيض و نفاس طواف زيارت نمود جزاي آن بدنه مي شود؛ براي اين گونه اشخاص بهتر اين است كه طواف خود را عود كند اگر اين عود در ايام نحر باشد، دم لازم نمي شود؛ اما اگر بعد از ايام نحر باشد، دم تأخير لازم مي شود.

ادا كردن تاوان جنايات فوراً واجب نيست؛ البته اگر ظن غالب باشد كه ديگر عمر وفا نخواهد كرد و زمان مردن نزديك است، فوراً بايد ادا كند و تأخير كردن گناه است و اگر پيش از ادا كردن، مرگ فرا رسد وصيت كردن واجب است و اگر وصيت نكرد اما وارثش تبرعاً ادا نمود، ادا مي شود؛ به جز روزه كه بطور تبرع ادا نمي شود.

جنايت عام است چه عمداً مرتكب شود چه سهواً، دانسته يا ندانسته، به اختيار يا به اجبار ديگري، در حالت خواب يا بيداري، در حالت مستي يا هوشياري، در حال اضطرار باشد يا اختيار، شخصاً انجام دهد يا به ديگري امر كند، در حكم، همه برابر هستند و در هر حال جزا واجب مي شود.

جنايات

اگر از طواف عمره، چهار شوط باقي مانده بود و محرم، جماع كرد، عمره اش فاسد مي شود و دم بر وي واجب است. با وجود فاسد شدن اعمال، عمره را ادامه دهد و  بعد از آن از احرام خارج شود و لازم است كه قضاي اين عمره را بجا بياورد و اگر بعد از چهار شوط مرتكب آن عمل شد، عمره اش فاسد نمي شود ولي دم واجب مي گردد. ديگر محظوراتي كه با ارتكاب آنها دم لازم مي شود عبارتند از:

1- استعمال خوشبويي در تمام يك عضو.

2- استعمال حنا، در صورتي كه حنا رقيق باشد يك دم و در صورت غليظ بودن دو دم واجب مي شود: يكي به علت خوشبويي و دومي به علت پوشانيدن سر.

3- ماليدن روغن كنجد و زيتون و مثل آنها در عضو كامل.

4- پوشيدن جامه دوخته به طريق عرف و عادت، به مدت يك شب يا يك روز.

5- پوشيدن صورت يا سر به مدت يك شب يا يك روز.

6- تراشيدن يك چهارم سر يا ريش يا تمام گردن يا زير يكي از دو بغل يا زير ناف.

7- تراشيدن محل حجامت و حجامت كردن.

8- كوتاه كردن تمام ناخن ها يا پنج ناخن رديفي.

9- طواف قدوم يا وداع را در حالت جنابت يا حيض انجام دادن و يا طواف زيارت را، بي وضو طواف كردن.

10- طواف و سعي عمره را بي وضو انجام دادن كه در صورت اعاده كردن اين طواف و سعي، دم ساقط مي گردد.

11- قبل از غروب آفتاب از عرفات بيرون شدن.

12- ترك وقوف مزدلفه يا پيش از روشني صبح بيرون شدن.

13- ترك تمام جمره ها يا جمرة يك روز يا بيشتر ريگچه هاي يك روز.

14- ذبح هدي پيش از زدن جمرة عقبه.

15- تراشيدن سر پيش از ذبح.

16- تراشيدن سر براي بيرون آمدن از احرام حج خارج از حرم در ايام عيد و يا در حرم بعد از ايام عيد؛ ولي تراشيدن سر بعد از عيد و خارج از حرم، براي حاجي دو دم و براي عمره گذار يك دم لازم مي شود.

17- جماع پيش از طواف فرض و  بعد از تراشيدن سر.

18- مباشرة فاحشه يا بوسه و مساس زن به شهوت اگر چه انزال نشود.

19- تأخير طواف فرض از ايام عيد.

20- ترك سه دور يا كمتر از طواف فرض؛ ولي به ترك چهار دور، نزديك شدن به  زن برايش حلال نمي شود تا وقتي كه آن را ادا كند، ولي اگر طواف وداع انجام داده، كسري فرض(آنچه که از شوطهای فرض طواف باقی مانده) او از طواف وداع او تكميل می شود و براي كسري طواف وداع او جبيره لازم مي شود.

21- ترك كل طواف وداع يا اكثرش.

22- ترك تمام سعي بين صفا و مروه يا بيشتر آن.

23- سواره سعي نمودن بدون عذر كه با اعاده ساقط مي گردد.

24- شروع طواف از سمت چپ كه در صورت اعادة طواف، دم ساقط مي‌شود.

25- برهنه شدن يك چهارم عضو عورت در بين طواف كه با اعادة طواف، ساقط مي گردد.

26- طواف  را  از غير حجرالاسود شروع  و عود نكردن.

27- در طواف از وسط حطيم گرديدن و عود نكردن.

28- جماع در عمره پس از چهار چرخ براي غير قارن و پيش از چهار چرخ مفسد عمره است و پس از فساد بايد اعمال عمره را انجام دهد و گوسفندي ذبح كند و قضا به جا آورد.

مسايل

1- اگر محرم قسمتي از موي لب و يا قسمتي از موي گردن خود را گرفت بر وي صدقه لازم مي گردد؛ ولي در گرفتن كامل موي لب و يا گردن و يا گرفتن موي هر عضو ديگر، دم لازم است.

2- از تراشيدن و يا كندن موي زير بغل، دم لازم مي گردد و اگر كمتر از آن باشد، صدقه لازم است.

3- اگر هنگام وضو گرفتن و يا غسل كردن از سر و يا ريش محرم يك و يا دو موي افتاد بر وي چيزي لازم نيست و اگر بيشتر از آن بود، در مقابل هر موي، يك دانه خرما و يا معادل آن را بايد صدقه بدهد.

4- اگر هنگام پختن طعام و يا عمل ديگري، موي سر و يا ريش و يا ابرو و يا موي ديگر اعضاي بدن محرم سوخت، به تناسب مقدار سوختگي به تفصيلي كه در مسئله بيست و نه ذكر شد، بر وي دم و يا صدقه لازم مي گردد.

5- اگر محرم در حال استمرار احرام سر شخص ديگري چه محرم باشد و چه غير محرم تراشيد، بر وي صدقه لازم مي گردد.

6- اگر محرم سر محرم ديگري را كه مي خواهد از احرام خارج شود بتراشد، بر هيچ كدام از خالق و مخلوق فديه لازم نيست.

7- اگر حاجي موي سر خود را در هنگام خارج شدن از احرام در بيرون از زمين حرم تراشيد در نزد امام ابوحنيفه(رح) بر وي دم لازم مي گردد.

8- اگر ناخن محرم بدون قصد و اختيار وي شكست و اين شكستگي باعث اذيت او مي گرديد، از گرفتن آن ناخن شكسته بر وي چيزي لازم نمي گردد.

9- اگر كسي تمام طواف زيارت و يا اكثر آن را در حالت بي وضويي انجام داد، بر وي دم لازم مي گردد. ولي اگر اين طواف را دو باره با وضو بجا آورد، دم از وي ساقط مي شود.

جنايت قارن

اگر قارن قبل از طواف عمره و وقوف به عرفه جماع كند، حج و عمره اش هر دو باطل مي شود. در اين صورت به سبب دو احرام، دو دم بر وي واجب مي شود و بايد تمام اعمال حج را تا آخر انجام دهد و قضاي حج را در آينده بجا آورد؛ اما اگر بعد از وقوف عرفه و بعد از طواف عمره پيش از حلق، جماع كند، بر او يك بُدنه و يك دم لازم مي شود و دم قران را هم  بايد بدهد.

محظوري كه به انجام دادن آن صدقه لازم مي شود

نوعي از محظورات در احرام است كه با ارتكاب آنها صدقه لازم مي شود و مقدار اين صدقه به اندازة صدقة فطر است؛ يعني از گندم نصف صاع(تقريباً چهار كيلوگرم وزن دارد) و از جو يك صاع مي باشد. در ذيل به برخي از اين محظورات اشاره مي شود:

1- بكار بردن خوشبويي در قسمتي از اعضا و يا عضوي كوچك.

2- ماليدن روغن يا حنا در بعضي از اعضا.

3- پوشيدن جامة دوخته كمتر از يك روز و يا يك شب.

4- پوشيدن صورت يا سر كمتر از يك روز و يا يك شب.

5- تراشيدن كمتر از يك چهارم سر يا ريش يا قسمتي از زير بغل و ناف و گردن.

6- تراشيدن محل حجامت و حجامت نكردن.

7- اگر محرم سر حلالي را بتراشد، بر وي صدقه است و اگر سر محرمي را بتراشد، بر تراشنده صدقه و بر تراشيده شده دم واجب مي شود.

8- كوتاه كردن حتي يك ناخن از دست و پا، مادامي كه به پنج ناخن نرسد؛ به طوري كه صدقات متفرقه، قيمت گوسفندي را تشكيل ندهد.

9- طواف قدوم يا وداع را بي وضو انجام دادن.

10- ترك هر دور از طواف وداع، مادامي كه به  چهار دور نرسد.

11- ترك حتي يك دور از سعي صفا و مروه در كمتر از چهار دور.

12- ترك حتي يك ريگچه تا سه دانه از جمرة روز اول عيد و در بقية ايام تا ده دانه؛ مگر آنكه قيمت صدقات به گوسفندي برسد؛ در اين صورت از قيمت گوسفند اندازة كمي كسر كند و در ترك زيادتر از ده ريگچه، گوسفندي لازم  مي شود.

محظورات متفرقه و جبران آنها

1- با كشتن شكار بياباني يا اشاره يا دلالت بر آن جزا لازم مي شود. جزا آن است كه دو نفر عادل با بصيرت، قيمت شكار را در جايي كه كشته شده تعيين كنند؛ آنگاه مُحرم اختيار دارد كه به همان مبلغ، گوسفندي ذبح كند يا طعام (گندم) خريده و به هر مسكين يك مَن گندم بدهد يا در عوضِ هر يك من گندم، يك روز روزه بگيرد يا همان مقدار را به فقير بدهد. به يك فقير دو من يا كمتر از يك مَن دادن، جايز نيست.

2- با كشتن درندگان، جزا لازم می شود ولي بايد قيمتش بيشتر از گوسفندي نشود؛ اگر چه خوك يا فيل باشد.

3- با زخمي يا قطع كردن عضو يا كندن موي شكار، به اندازه نقصان جزا لازم مي شود.

4- با قطع قوة دفاعيه مثل بال ودست و پاي شكار، قيمت تمام آن لازم مي‌شود.

5- با شكستن بيضة شكار و كندن گياه و درخت تازه و بي صاحب در زمين حرم، قيمت تمام لازم مي شود؛ ولي كندن  فريز درخت خشك معاف است.

6- اگر محرم شكاري را بكشد حرام است؛ ولي ذبح حيوانات اهلي، زياني ندارد.

7- با كشتن مار، عقرب، گرگ، سگ، موش، تيز، زاغ، پشه، كيك، كنه، زنبور، خارپشت، لاك پشت، مارمولك، سوسمار، پروانه و درندة حمله كننده، چيزي لازم نمي گردد؛ اما بدون ضرورت، آزار هيچ حيواني شايستة حال مُحِرم نيست.

8- با كشتن ملخ و شپش، يك خرما يا كمي طعام بدهد.

9- با تراشيدن سر يا پوشيدن جامة دوخته يا استعمال خوشبويي در حال ضرورت، بين ذبح گوسفند و اطعام شش مسكين و روزه گرفتن سه روز مختار است.

10- كسي كه پيش از طلوع صبح عيد روز عرفه يا شب عيد در عرفات لحظه اي توقف نكرد، حَجّش قضا مي شود و لازم است مثل عمره، طواف و سعي نموده، خود را حلال سازد و در آينده بدون جبيره قضا به جا آورد.

در جميع محظورات، جريمه حاجي قران دو برابر است؛ مگر جرم تجاوز از ميقات بي احرام و هدية شكرانه كه براي متمتّع و قارن بلا فرق است.