تفاوت صورت ایمان و حقیقت آن

تفاوت بین صورت ایمان و حقیقت ایمان چیست و صورت نماز و حقیقت نماز چه می‌باشد؟ 

جواب: صورت ایمان، تصدیق احکام شرعی و حقیقت ایمان، شهود مصداق  احکام شرعی است. 
صورت نماز این است که با مزاحمت نفس و بدون رغبت ادا شود و حقیقت نماز این است که نفس در آن رغبت پیدا کند؛ زیرا در صورت نماز، اگر چه قلب تصدیق کنندۀ خوبی نماز است، امّا نفس منکر آن است و از نماز کراهت دارد. نمی‌بینی که مؤمن و منافق هر دو نماز می‌خوانند، لیکن منافق چون باطنش منکر است، نمازش، صورت نماز و مؤمن چون باطنش به آن اذعان دارد، نمازش، حقیقت نماز است. وقتی بدون فنا، کمال ایمان و اسلام حاصل نمی‌گردد، دخول در زمرۀ بندگان و وصول به درجۀ اوتاد  چگونه میسّر شود؟!  


جلد اول، دفتر اول، حصه اول، مکتوب ۲۱