نماز یک عبادت بسیار مهم و بزرگ است که شریعت مقدّس اسلام بر ادای آن تأکید زیادی نموده است. چنانچه خداوند جلّ جلاله می فرماید: «برای آن بندگان من که ایمان آورده اند بگو که نماز را بر پا دارند …»
بسم الله الرّحمن الرّحیم
نماز یک عبادت بسیار مهم و بزرگ است که شریعت مقدّس اسلام بر ادای آن تأکید زیادی نموده است. چنانچه خداوند جلّ جلاله می فرماید: «برای آن بندگان من که ایمان آورده اند بگو که نماز را بر پا دارند …»
لذا نماز در هیچ شرایطی نباید ترک شود. حتی مریض و یا مسافر هم باید نماز خود را به موقع ادا کند که احکام هر یک به صورت جداگانه در ذیل بیان می گردد.
بيان احكام مريض:
بيمار اگر توانايي ايستادن براي اداي نماز را ندارد، يا خطر شدّت مرض وجود دارد، بنشيند و به صورت نشسته نماز گزارد؛ اگر توانايي ركوع و سجده ندارد، ولي توانايي ايستادن را دارد، بنشيند و براي ركوع و سجده اشاره كند و اشاره ي خود را براي سجده، اندكي از اشاره ي ركوع پايين تر نمايد. اگر بايستد و با اشاره نماز بخواند نيز جايز است. اگر توانايي نشستن را ندارد، بر پشت بخوابد و هر دو پاها را به سوي قبله دراز كند و با سر خويش اشاره كند، و اگر بدين گونه هم توانايي اداي نماز را ندارد، نماز خود را به تأخیر بیندازد و بعد از صحت، نماز را قضا کند. اگر در ميان نماز، بيماري شدّت يابد، يا در حال اداي نماز مريض شود، به هر نحوي كه ممكن باشد، نماز را به پايان برساند.
اگر مريض در حالت نشستن با ركوع و سجده نماز مي‌خواند و در ميان نماز بر ايستادن توانايي حاصل كند، ادامه نماز را بايستد و نماز را به پايان برساند؛ از نظر امام محمّد(رح)، نماز را از نو آغاز كند و اگر با اشاره نماز مي خواند و در ميان نماز بر ركوع و سجده توانايي حاصل كند، به اتّفاق همه، نماز را از اول آغاز كند.
* اگر كسي به مدّت يك شبانه روز ديوانه يا بيهوش باشد، نمازهاي فوت شده را بعد از سالم شدن قضا آورد و اگر بیشتر از يك شبانه روز بيهوش يا ديوانه باشد، قضاي نمازهاي فوت شده لازم نيست.
احكام سفر:
كسي كه از منتهاي آبادي محله ي خويش به مسافت سه مرحله (تقريباً78 كيلومتر [13فرسخ]) عزم سفر كند، مسافر است و نمازهاي چهار ركعتي فرض را قصر و دو ركعت بخواند، و اگر قصر نكرد و چهار ركعت كامل خواند و پس از دو ركعت اول قعده نمود، نمازش صحيح است و دو ركعت ديگر نفل حساب مي شود؛ امّا به علت سرپيچي از دستور خداوند متعال گنهكار مي شود. اگر بعد از دو ركعت قعده نكرد، نماز فرضش باطل مي گردد و هر چهار ركعت نفل حساب مي شود و براي ترك واجب سجده ي سهو لازم مي گردد.
آغاز و پايان حكم سفر:
از زمان شروع سفر تا حين برگشت و ورود به وطن، حكم سفر همچنان باقي است و آخرين نقطه ي پايان حكم سفر، همان شروع آبادي هاي شهر يا محله است. اگر در شهر يا محله اي به مدّت پانزده روز يا بيش از آن، نيت اقامت نمود، حكم سفر نقض و مقيم مي گردد. نيت اقامت در بيابان، دشت و كوه اعتباري ندارد.
كساني كه هميشه صحرانورد و بيابان نشين(چادر نشین) هستند و در جاي خاصی مقيم نيستند، هميشه بايد نماز مقيمي بخوانند، مگر زماني كه قصد مسافرت به مكاني به مسافت 78 كيلومتر را بنمايند، آنگاه حكم مسافر را دارند. مسافر اگر در داخل وقت نماز، به مقيمي اقتدا كرد، چهار ركعت بخواند و خارج از وقت (يعني در صورت قضا) اقتداي مسافر به مقيم صحيح نيست. مقيم مي‌تواند پشت سر مسافر اقتدا كند، چه در وقت و چه خارج از وقت نماز باشد، اما مسافر دو ركعت خويش را خوانده، سلام بدهد و مقيم بلند شود و چهار ركعت خود را تمام كند.
اقسام وطن:
وطن بر دو قسم است: «وطن اصلي» و «وطن اقامه». وطن اصلي به محل تولد و زادگاه و محل متأهل شدن مي گويند و وطن اقامه به محلي گفته مي شود كه مسافر در آن محل، نيت اقامت 15 روز يا بيش از آن را بكند و به آن، «وطن سفر» هم مي گويند. وطن اصلي با وطن اصلي باطل مي شود. وطن اصلی با سفر و وطن اقامه باطل نمي شود و وطن اقامه با وطن اقامه و وطن اصلي باطل مي شود.
قضاي نماز در سفر:
نماز چهار رکعتی كه در حال مقيمي فوت شده و در سفر مي خواهد قضا كند، چهار ركعت بخواند و نمازي كه در سفر فوت گرديده، همان حكم نماز مسافر را دارد؛ يعني دو ركعت بخواند.
سفر معصيت:
سفر معصيت: سفري است كه براي انجام گناهي انجام شود؛ مانند قتل، دزدي، زنا و ... از نظر امام اعظم(رح) و فقه حنفي، حكم سفر در آن جاري مي شود و آن شخص شرعاً مسافر است.
