مسئله ظهار

تعریف ظهار و حکم آن

* اگر مردی به همسرش گفت: تو مانند مادر من هستی یا بگوید تو برای من مانند مادری هستی، تو در نظر من مانند مادر هستی، اکنون تو نزد من مانند مادر هستی، مانند مادر هستی، در این مورد باید توجه شود که مقصود از آن چیست؛ اگر هدفش این بوده که در تعظیم یا در سن و سال مانند مادرش است، در اینصورت هیچ چیزی لازم نمی گردد؛ همچنین اگر هنگام گفتن کلمات فوق هیچگونه نیت و هدفی نداشت، باز هم ایرادی ندارد؛ البته اگر هدف از گفتن کلمات فوق هیچگونه نیت و هدفی نداشت باز هم ایرادی ندارد. البته اگر هدف از گفتن کلمات فوق طلاق و رهایی زن باشد، آن وقت یک طلاق بائن واقع می گردد و اگر هدفش طلاق و رهایی زن نبود، بلکه هدفش این بود که او را پیش خود نگه دارد، البته با او نزدیکی نکند، آنوقت این سوگند را در اصطلاح شرع ظهار گویند و حمکش این است که زن طلاق نمی شود، البته زمانی که مرد خواست با او نزدیکی کند باید اول کفاره اداء کند و قبل از ادای کفاره نزدیکی کردن و یا به شهوت دست زدن یا بوسیدن حرام و ناجایز است. در چنین صورت تا مرد کفاره اداء نکرده زن بر او حرام است اگرچه چندین سال به همین حالت بگذارد، بعد از ادای کفاره حلال می گردد و نیازی به تجدید نکاح نیست و کفاره آن مانند کفاره روزه ماه مبارک رمضان است. (شرح بدایه، جلد2، صفحه389 ـ شرح التنویر، جلد1، صفحه349)

مسائل متفرق

* اگر قبل از ادای کفاره همبستر شد، مرتکب گناه بزرگی شده است. باید از این عمل خود توبه کند و در این مورد تصمیم قطعی گیرد که از این به بعد بدون ادای کفاره همبستر نشود و برای زن شایسته است که قبل از ادای کفاره او را از انجام این عمل بازدارد. (عالمگیری، جلد1، صفحه531)

* اگرشخصی همسرش را به خواهر یا دخترش یا زنی دیگر که عقدش با اوبسته نمی شود، تشبیه داد باز هم حکمش همچنین است.

* اگر شخصی به همسرش بگوید تو بر من مانند خوک هستی، اگر هدفش از گفتن این جمله طلاق و رهایی زن باشدطلاق واقع می گردد و اگر هدفش ظهار باشد یعنی طلاق نباشد بلکه عدم نزدیکی باشد هیچ چیزی لازم نمی گردد و همچنین اگر از گفتن این جمله هیچ نیت وهدفی نداشته باشد بازهم این گفته اش کالعدم تلقی می گردد. (ردالمختارمصری، جلد2، صفحه949)

* اگر شخص مظاهر مدت چهار ماه با همسرش نزدیکی نکند و کفاره هم ندهد طلاق واقع نمی گردد و ایلاء هم قرار نمی گیرد. (ردالمختارمصری، جلد2، صفحه949)

* تا زمانی که مظاهر کفاره نداده، می تواند با همسرش صحبت کند یا او را نگاه کند، البته نگاه کردن به شرمگاهش جایز نیست. (فتاوی هندیه، جلد1، صفحه531)

* اگر شخصی به همسرش بگوید تو مدت چهار ماه یا شش ماه یا یک سال مانند مادرم هستی، اگر در این مدت خواست نزدیکی کند بایدکفاره دهد. اگر بعد از پایان این مدت نزدیکی کرد کفاره لازم نمی گردد و زن برایش حلال می گردد.

* اگر شخص مظاهر متصل جمله ان شاءالله را بر زبان آورد ظهار نمی باشد. (عالمگیری، جلد2، صفحه534)

* ظهار پسر نابالغ و دیوانه اعتباری ندارد. اگر شخصی با زنی که همسرش نیست ظهار کند اعتباری ندارد. (عالمگیری، جلد2، صفحه531)

* اگر شخصی تا چندین دفعه لفظ ظهار را تکرار نمود، مثلاً تا دو یا سه دفعه گوید: تو مانند مادرم هستی چند دفعه تکرار نموده، باید همان اندازه کفاره ادا کند؛ البته اگر هدفش تأکید جمله قبلی باشد، آن وقت یک کفاره لازم می گردد. (عالمگیری، جلد1، صفحه543)

* اگر شخصی سه یا چهار همسر داشت و همه آنها را مورد خطاب قرار داده و گفت: شما همه مانند مادرم هستید و نیت ظهار داشت باید برای هریکی جداگانه کفاره دهد. (عالمگیری، جلد1، صفحه543)

* اگر شخصی کلمه مانند و مثل را در این مورد بکار نبرد بلکه گفت: تو مادر من هستی یا گفت: تو خواهرم هستی. این ظهار نمی باشد و همسرش به این حرام نمی گردد. البته چنین گفتن ناشایسته و گناه است و همسر را این چنین صدا زدن که خواهرم این کار را انجام بده، نامناسب است؛ اگرچه این ظهار هم قرار نمی گردد. (عالمگیری، جلد1، صفحه 533)

* چون شخصی به همسرش گوید اگر تو را نگه دارم مادرم را نگه دارم یا گفت اگر با تو همبسترم باشم با مادرم همبستر باشم، این هم ظهار نمی باشد. (عالمگیری، جلد1، صفحه532)

* اگر شخصی به همسرش گفت: تو مانند مادرم بر من حرام هستی. اگر هدفش طلاق باشد طلاق واقع می گردد و اگر هدفش ظهار باشد یا هیچ هدفی از این گفته اش نداشته باشد در هر دو صورت ظهار به شمار می رود. بعد از ادای کفاره نزدیکی کردن درست است. (عالمگیری، جلد2، صفحه532)

در مورد کفاره

* کفاره ظهار، مانند کفاره روزه ماه مبارک رمضان است. (شرح البدایه، جلد2، صفحه391)

* شخصی که بر او کفاره ظهار لازم گشته، اگر طاقت روزه گرفتن دارد 60 روز کامل مسلسل روزه گیرد، حتی یک روزهم در وسط بدون روزه نباشد و قبل از پایان روزه ها نزدیکی نکند، اگر قبل از تمام شدن روزه ها نزدیکی کرد، روزه های قبل کالعدم تلقی شده و باید از اول 60روز، روزه گیرد. فرقی نمی کند روز نزدیکی کند یا شب، قصداً باشد یا سهواً حکم همه یکی است. (فتاوی عالمگیری، جلد1،صفحه512)

* اگر از آغاز ماه روزه گرفتن را شروع کرد و ماه پی در پی روزه گیرد فرقی نمی کند آن روزها سی روزکامل باشند یا خیر در هر دو صورت کفاره اداء می گردد، البته اگر از روز اول ماه روزه گرفتن را آغاز ننمود باید شصت روزکامل کند. (فتاوی عالمگیری)