با آب باران، رودخانه، جوی، چشمه، چاه و دریا وضو و غسل جایز است؛آبی که آلوده به نجاست باشد،اگر در آبی حیوانی بمیرد،استفاده از آب مستعمل یعنی آبی که شخصی با آن وضو گرفته،اگر حوضی بیست گز طول و پنج گز عرض یا...
* با آب باران، رودخانه، جوی، چشمه، چاه و دریا وضو و غسل جایز است؛ فرقی نمی کند شیرین باشد یا شور و تلخ. (منیة،ص 17).
* با آبی که از میوه، درخت یا برگ درخت، خربزه گرفته شده باشد، وضو و غسل جایز نیست. (شامی،ج 1،ص 192)
* آبی که با چیز دیگر مخلوط باشد، یا چیزی دیگر در آن بپزند و اسمش از آب به چیز دیگری مبدّل گردد، مانند شربت، شوربا، سرکه، گلاب و غیره وضو و غسل با آنها جایز نیست. (در مختار ج1 ص182)
* آبی که در آن چیز پاک بیفتد و رنگ یا بو یا مزّه اش را تغییر دهد، لیکن آن چیز در آب پخته نگردد و در رقّت آب هم تغییری پدید نیاورد، مانند آب جاری که با رنگ مخلوط گردد، یا آبی که با زعفران مخلوط شده و کمی رنگش متغییر باشد یا در آب صابونی یا چیز دیگری بیفتد، درتمام موارد وضو و غسل جایز است.( هدایة ج1 ص18)
* اگر چیزی در آب پخته شود که براثر آن، رنگ یا بو یا مزّه ی آن تغییر کند، وضو با آن آب جایز نیست. البته اگر چنین چیزی پخته گردد که با آن، چرک ها دور می گردند و با پختن آن با آبها غلیظ نمی گردند، مانند برگ درخت کنار و غیره، آن وقت با آن آب وضو جایز است؛ البته اگر آن قدر انداخته شود که آب غلیظ گردد وضو و غسل با آن آب جایز نیست. عالمگیری ج1 ص13
* اگر شخصی جهت رنگ کردن پارچه، زعفران در آب ریخت، وضو گرفتن با آن آب درست نیست. عالمگیری ج1 ص13
* اگر شخصی شیر با آب مخلوط کرد که براثر آن، رنگ آبها مبدل به رنگ شیر گشت، وضو گرفتن با آن آبها جایز نیست. اگر شیرها بسیار کم بودند که رنگ آب را تبدیل ننمود، وضو گرفتن با آن ها جایز است. (عالمگیری ج1 ص13 و منیة ص33)
* اگر در بیابانی، کمی آب دیده شد، تا زمانی که به نجس بودن آنها یقین نداشته باشد، وضو گرفتن با آنها جایز است. فقط به ظنّ و گمان حکم نجاست به آنها زده نمی شود. اگر شخصی با بودن چنین آب، تیمم کند، تیمم وی جایز نمی باشد. (منیة ص33)
* اگر برگ های درختی در چاهی یا آبی ریخت و بر اثر آن، رنگ و بو و مزّه ی آب مبدّل گشت، تا زمانیکه رقیق است وضو گرفتن با آن جایز است.
* آبی که آلوده به نجاست باشد، وضو گرفتن و غسل نمودن با آن آب، جایز نیست. فرقی نمی کند آن نجاست، کم باشد یا زیاد، البته اگر آب جاری باشد از وقوع نجاست تا زمانی که رنگ یا بو یا مزّه اش متغییر نباشد، نجس نمی گردد. اگر یکی از رنگ یا بو یا مزّه تغییر یافت آن وقت آب، نجس می گردد و وضو گرفتن با آن جایز نمی گردد. آبی که گیاه، برگ درخت یا چیزی معمولی را ببرد، آب جاری گفته می شود؛ اگر چه آهسته برود.
* حوضی که ده گز درازی و ده گز پهنایش باشد و آنقدر آب داشته باشد که هنگام آب برداشتن با دو کف، دستها به زیرش نخورند حکم آب جاری را دارد، اگر در آن، چنان نجاستی بیفتد که بعد از افتادن دیده نشود، مانند ادرار، خون، شراب و غیره آن آب نجس نمی گردد و وضو گرفتن با آن آب، جایز است. اگر چنان نجاستی بیفتد که دیده شود، از آن طرف که نجاست افتاده وضو نگیرد، از اطراف دیگرش می تواند وضو گیرد، البته اگر بر اثر افتادن نجاست، رنگ یا بو یا مزّه ی آن آب تغییر یافت، آن وقت وضو گرفتن از آن آب جایز نیست. (منیة ص35)
* اگر حوضی بیست گز طول و پنج گز عرض یا بیست وپنج گز طول و چهار گز عرض داشته باشد ده در ده محسوب می گردد. (در مختار ج1 ص199)
* اگر بر سقفی نجاستی افتاد و باران بارید و آب از ناودانش فروریخت، توجه شود اگر نصف یا بیشتر سقف نجس است، آن آب هم نجس است. اگر کمتر از نصف آن سقف نجس است آبی که می ریزد پاک است، و اگر نجاست نزدیک ناودان است و آب پشت بام با آن برخورد نموده و می ریزد، آن آب نجس است. (منیة ص34)
* اگر آب روان آهسته آهسته می رود، به سرعت وضو نگیرد، بلکه طوری وضو بگیرد که آب های مستعمل به دستش نیفتد.
* اگر شخصی از حوضی ده در ده وضو گیرد و از همان جایی که آب مستعملش می ریزد، مجدداً آب بردارد، بلامانع است. (منیة ص35)
* اگر کافری یا بچه ای دستش را در آب فرو برد، آن آب نجس نمی گردد؛ مگر اینکه دستش آلوده به نجاست باشد؛ البته چون بچه در آن مشکوک است، اگر آب دیگر وجود دارد بهتر است با آب دیگر وضو گرفته شود. (منیة ص35)
* اگر در آبی حیوانی بمیرد که خون جاری ندارد مانند: پشه، مگس، زنبور، کژدم، زنبور عسل یا بیرون مرده و در آب بیفتد، آب نجس نمی گردد. (هدایه ج1 ص42)
* اگر حیوان آبی مانند: ماهی، قورباغه، لاکپشت دریایی، خرچنگ و غیره در آب بمیرد، آب نجس نمی گردد. اگر علاوه بر آب در چیزی دیگر مانند، سرکه، شیر و غیره بمیرد بازهم آن، نجس نمی گردد و حکم قورباغه آبی و خشکی یکی است به مردن آن، آب نجس نمی گردد؛ البته اگر قورباغه خون داشته باشد از مردن آن، آب و غیره نجس می گردند.
تذکر: فرق قورباغه آبی و خشکی این است که میان انگشتان آبی پرده ای نازک قرار گرفته و انگشتان قورباغه خشکی از یکدیگر جدا هستند.
* اگر حیوانی که در آب زندگی می کند و پیدایش آن از آب نیست، مانند بط و مرغابی در آب بمیرد یا بیرون مرده و در آب بیفتد، آن آب نجس می گردد. (در مختار)
* اگر قورباغه یا لاکپشت دریایی در آب بمیرد، سپس ریزه ریزه شده با آب مخلوط شود بازهم آب، نجس نمی گردد؛ البته نوشیدن آن آب و غذا درست کردن با آن، شایسته نیست. اگر با چنین آب وضو گرفته شود، ایرادی ندارد. (در مختار ج1 ص191)
* آبی که رو به آفتاب گذاشته می شود تا داغ شود، برای وضو و غسل استعمال نشود؛ زیرا امکان دارد بر اثرآن، انسان به مرض پیسی مبتلا گردد. (شامی ج1 ص186)
* استفاده از آب مستعمل یعنی آبی که شخصی با آن وضو گرفته یا شخصی که نیاز به غسل داشت با آن غسل کرد یا شخصی با وجودی که وضو داشت، وضو گرفت یا بدون نیاز بخاطر ثواب غسل کرد، مثلاً غسل روز جمعه نمود با آن آب، وضو گرفتن و غسل کردن جایز نیست و نوشیدن چنین آب و استعمال آن مکروه است. باید دانست که این درصورتی است که بدن غسل کننده به نجاست حقیقی نباشد؛ اگر آلوده به نجاست باشد نوشیدن آب و استعمال آن در غذا حرام است.
