سعادت در راستای بلند همتی

اصولا معیار ارزش انسان به اراده اوست. ارزش انسان، ارج و قدر هر کسی به قدر و اراده همت اوست که بلند همت باشد یا دون همت.

انسان با همت خویش اوج می گیرد، چنان که پرنده با بال هایش آسمان ها را در هم می نوردد. شاعر چنین سروده:

همت اگر سلسله جنبان شود
مور تواند که سلیمان شود

یکی از نیکان می‌گوید: «همتت را حفظ کن؛ چرا که همت مقدمه‌ی تمام کارهاست، هر که همتش درست و صادقانه شد، به دنبال آن همه‌ی اعمال برایش درست می‌شود».

به همت والا هر عمل نیکی کامل می‌گردد و بلکه برتر از آن؛ هرگاه که هوای انسان و همتش تماماً متوجه آن امر باشد، بیشتر تکمیل می‌شود.

هر لحظه به کاری مشغول می‌شویم تا اینکه در طاعات و عبادات احساس ضعف می‌کنیم و همتمان پست شده و اراده هایمان کاهش می‌یابد؛ تمام اینها بر اثر مشغولیت های زندگی است. همت به قلب وابسته است و همان گونه که پرنده با بال هایش به پرواز در می‌آید، انسان نیز با همتش می‌تواند در آسمان طاعات پرواز کند و به بلندای آفاق برسد و زنجیرهای مادی و شهواتی را که جسم او را به اسارت گرفته‌اند، بگسلاند.

خداوند متعال در کتاب والایش ما را به همتمان در کارهای خیر در جاهای زیادی ترغیب می‌دهد؛ چنان‌که می‌فرماید:

«فِیْهِ رِجَالٌ یُحِبُّونَ أَنْ یَطَّهَّرُوْا وَاللهُ یُحِبُّ المُطَّهِّرِیْنَ» [التوبه: ۱۰۸]

در آن [مسجد] مردانی هستند که پاکیزگی را دوست دارند و خداوند پاکان را دوست دارد.

و می‌فرماید: «یُسَبِّحُ لَهُ فِیْهَا بِالغُدُوِّ وَالآصَالِ رِجَالٌ لَا تُلْهِیْهِمْ تِجَارَهٌ وَلَا بَیْعٌ عَنْ ذِکْرِ اللهِ وَإِقَامِ الصَّلَاهِ وَإِیْتَاءِ الزَّکَاة» [النور: ۳۶، ۳۷]

صبح و شام در آن‌ها تسبیح او را می‌گویند. مردانی که هیچ تجارت و خرید و فروشی آن‌ها را از یاد خدا و برپا داشتن نماز و ادای زکات غافل نمی‌کند.

و نیز می‌فرماید: «مِنَ المُؤْمِنِیْنَ رِجَالٌ صَدَقُوْا مَا عَاهَدُوْا اللهَ عَلَیْهِ فَمِنْهُمْ مَنْ قَضَىٰ نَحْبَهُ وَمِنْهُمْ مَنْ یَنْتَظِرْ وَمَا بَدَّلُوْا تَبْدِیْلاً» [الأحزاب: ۲۳]

از مؤمنان مردانی هستند که به عهد و پیمانی که با خدا بسته بودند، (صادقانه) وفا کردند، پس کسی از آنان هست که پیمان خود را به آخر رساند و از آنان کسی هست که در انتظار است و هرگز تغییر و تبدیلی نیاورده‌اند.

و نیز با این قولش ما را برانگیخته می‌کند: «فَاسْتَبِقُوْا الخَیْرَاتِ» [البقره: ۱۴۸]

در کارهای خیر از یکدیگر سبقت گیرید.

سنت نبوی نیز مملو از تصاویری است که به همت بلند تشویق می‌نمایند چنان که حضرت پیامبر صلى الله علیه و آله و سلم می‌فرمایند:

«إِنْ قَامَتِ السَّاعَهُ وَبِیَدِ أَحَدِکُمْ فَسِیلَهٌ، فَإِنْ اسْتَطَاعَ أَنْ لَا یَقُومَ حَتَّى یَغْرِسَهَا فَلْیَفْعَلْ» [مسند أحمد: ۱۲۹۸۱]

اگر قیامت در حال برپا شدن باشد و در دست یکی از شما نهالی باشد، اگر توانست آن را قبل از قیام قیامت بکارد، پس بکارد.

و نیز می‌فرمایند: «إِنَّ اللهَ یُحِبُّ مَعَالِیَ الْأُمُورِ وأَشْرَافَهَا، وَیَکْرَهُ سَفَاسِفَهَا» [المعجم الکبیر للطبرانی: ۲۸۹۴]

همانا خداوند متعال کارهای بزرگ را دوست دارد و کارهای پیش پا افتاده را نمی‌پسندد.

و آن‌حضرت صلوات الله و سلامه علیه و على آله می‌فرمایند: «إِذَا سَأَلَ أَحَدُکُمْ فَلْیُکْثِرْ، فَإِنَّهُ یَسْأَلُ رَبَّهُ» [صحیح ابن حبان: ۸۸۹]

هنگامی که یکی از شما دعا می‌کند، پس زیاد دعا کند؛ چرا که او از پروردگار با عزت و بلند مرتبه‌اش سؤال می‌کند.

اِنَّ اللهَ سُبحَانَهُ یُحِبُّ مَعَالِیَ الهِمَمِ

جَعَلنَا اللهُ سُبحَانَهُ مِن مَّعَالِی الهِمَمِ

بِحُر­مَةِ سَیِّدِ البَشَرِ عَلَیهِ وَ عَلَی آلِهِ الصَّلَوَاتُ وَ التَّسلِیمَاتُ