افضل ترین نمازها در پیشگاه خداوندی، نماز جماعت صبح روز جمعه است. فرشتگان در روز جمعه کنار درهای مساجد می‌نشینند و اسامی مردم را برحسب وارد شدنشان، یکی پس از دیگری می‌نویسند.
در ارتباط با روز جمعه خداوند متعال در قرآن مجید می فرماید: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آَمَنُوا إِذَا نُودِیَ لِلصَّلَاةِ مِنْ یَوْمِ الْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا إِلَى ذِکْرِ اللَّهِ وَ ذَرُوا الْبَیْعَ ذَلِکُمْ خَیْرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ تَعْلَمُونَ» (الجمعه - الأیه:9)
ای اهل ایمان! هرگاه برای نماز جماعت در روز جمعه ندا داده می‌شود، بسوی ذکر خدا(نماز جمعه) بشتابید و هرگونه خرید و فروش و معامله ای را رها سازید و همین طرز عمل برای شما بهتر است اگر به آن پی ببرید.
عَنْ أَوْسِ بْنِ أَوْسٍ الثَّقَفِیُّ رضی الله عنه سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلی الله علیه وسلم یَقُولُ: «مَنْ غَسَّلَ یَوْمَ الْجُمُعَةِ وَاغْتَسَلَ، ثُمَّ بَکَّرَ وَابْتَکَرَ، وَ مَشَى وَلَمْ یَرْکَبْ، وَدَنَا مِنْ الْإِمَامِ، فَاسْتَمَعَ وَلَمْ یَلْغُ، کَانَ لَهُ بِکُلِّ خُطْوَهٍ عَمَلُ سَنَهٍ أَجْرُ صِیَامِهَا وَ قِیَامِهَا».
از حضرت اوس بن اوس ثقفی رضی الله عنه روایت شده که حضرت رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمودند: کسی که روز جمعه غسل نماید، سپس زود به مسجد بیاید، به اول خطبه برسد، پیاده رفته، از وسایل نقلیه استفاده نکند، نزدیک به امام بنشیند، به خطبه گوش گوش فرا بدهد، کارهای بیهوده و لغو انجام ندهد؛ برای هر قدمی که برمی‌دارد ثواب یک سال روزه و نماز به او داده می‌شود. (ابوداود، الترغیب و الترهیب)
فضل روز جمعه:
عَنْ أبِی مَالِکٍ الْأَشْعَرِیِّ رضی الله عنه قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و سلم: «الْجُمُعَةُ کَفَّارَةٌ لمِا بَیْنَهَا وَ بَیْنَ الْجُمُعَةِ الَّتِی تَلِیهَا وَ زِیَادَةِ ثَلَاثَةِ أَیَّامٍ وَ ذَلِکَ بِأَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ مَنْ جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا». (طبرانی فی الکبیر، صحیح الترغیب و الترهیب رقم685)
از حضرت ابومالک اشعری رضی الله عنه روایت شده که حضرت رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمودند: جمعه، کفاره گناهان همان جمعه تا جمعه بعدی به همراه سه روز دیگر می باشد، زیرا خداوند می‌فرماید: کسی که یک نیکی انجام دهد ده برابر آن برایش محسوب می گردد.
ارزش نماز صبح در روز جمعه
عن عبدالله ابن عمر رضی الله عنه قال: قال رسول الله صلی الله علیه و سلم: «أفضل الصلوات عند الله صلاة الصبح یوم الجمعة فی جماعة». (شعب الایمان رقم ۲۷۸3)
از حضرت عبدالله بن عمر رضی الله عنه روایت شده که حضرت رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمودند: افضل ترین نمازها در پیشگاه خداوندی، نماز جماعت صبح روز جمعه است.
البته لازم به تذکّر است، کسی این فکر را نکند که فقط نماز صبح روز جمعه از این ویژگی برخودار است و روزهای دیگر فاقد آن می باشند، بلکه مطلب این است که کسی این فکر را نکند، چونکه روز جمعه روز تعطیلی و استراحت است، اگر کسی جماعت نماز صبحش فوت گردید اشکالی نخواهد داشت به همین خاطر افضل بودن نماز جماعت روز جمعه بیان گردید تا نسبت به آن غفلت و سهل انگاری صورت نگیرد.
خواندن سوره ی کهف در روز جمعه
عَنْ أَبِی سَعِیدٍ الْخُدْرِیِّ رضی الله عنه عَنْهُ أَنّ النَّبِیِّ صلی الله علیه وسلم قَالَ: «مَنْ قَرَأَ سُورَهَ الْکَهْفِ فِی یَوْمِ الْجُمُعَةِ أَضَاءَ لَهُ مِن النُّورِ مَا بَیْنَ الْجُمُعَتَیْنِ». (مستدرک رقم ۳۳۴۹ ، الترغیب و الترهیب رقم ۷۳6)
از حضرت ابوسعید خدری رضی الله عنه روایت شده که حضرت رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمودند: کسی که سوره کهف را در روز جمعه بخواند (به برکتش) بین دو جمعه، برایش نوری روشن می‌شود.
همچنین در روایات می آید که هر کسی بر خواندن سوره کهف در روز جمعه مواظبت نماید، از فتنه دجال محفوظ خواهد ماند، حداقل ده آیه اول و یا آخر سوره کهف را جزو معمولات خودش قرار بدهد.
صلوات فراوان
عَن أبی أُمامهَ رضی الله عنه قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صلی الله علیه و سلّم: «أَکثِرُوا عَلیََّ مِنَ الصَّلاةِ فِی کُلِ یَومِ الجُمُعَةِ فَإنَّ صَلاةَ أُمَّتی تُعرَضُ عَلیَّ فِی کُلِ یَومِ جُمُعَةِ فَمَن کَانَ أکثَرُهُم عَلیَّ صَلاةً کَانَ أقرَبُهُم مِنِّی مَنزِلَةً» (بیهقی، صحیح الترغیب و الترهیب رقم ۱۶۷3)
از حضرت ابواُمامه رضی الله عنه روایت شده که حضرت رسول الله صلی الله علیه و سلّم فرمودند: در روز جمعه هرچه بیشتری می توانید بر من درود بفرستید، زیرا درودهای امتم، هر جمعه بر من عرضه می‌شود پس کسی که صلواتش بر من بیشتر باشد، در روز قیامت منزلت و جایگاهش نزد من، نزدیکتر خواهد بود.
اعمال مستحب روز جمعه:
بنابر روایات، غسل نمودن، استعمال عطر و پوشیدن لباس های پاکیزه مستحب و مستحسن می باشد و همچنین مستحب است که انسان هرچه زودتر خودش را به مسجد برساند و سعی کند در صف اول قرار بگیرد و به خطبه های امام گوش فرا دهد و از هرگونه لغویات و اعمال بیهوده جدا دوری کند:
عن أبی هریرة رضی الله عنه قال: قال رسول الله صلی الله علیه وسلم: «إِذَا كَانَ يَوْمُ الْجُمُعَةِ اغْتَسَلَ الرَّجُلُ، وَغَسَّلَ رَأْسَهُ، ثُمَّ تَطَيَّبَ مِنْ أَطْيَبِ طِيبِهِ، وَلَبِسَ مِنْ صَالِحِ ثِيَابِهِ، ثُمَّ خَرَجَ إِلَى الصَّلَاةِ، وَلَمْ يُفَرِّقْ بَيْنَ اثْنَيْنِ، ثُمَّ اسْتَمَعَ إِلَى الْإِمَامِ، غُفِرَ لَهُ مَا بَيْنَ الْجُمُعَةِ إِلَى الْجُمُعَةِ وَزِيَادَةُ ثَلَاثَةِ أَيَّامٍ». (سنن کبری بیهقی)
از حضرت ابوهریره رضی الله عنه روایت شده که حضرت رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: در روز جمعه اگر شخصی غسل نماید، سپس از بهترین خوشبوهایش(عطر) استفاده کرده و بهترین (و پاکیزه ترین) لباسش را پوشیده و برای نماز رود و بین دو نفر جدایی نیفکند و به خطبه های امام گوش فرا دهد، گناهان بین این جمعه تا جمعه‌ی بعدی و سه روز اضافه بر آن بخشیده می‌شود.
عَنْ أَبِی سَعِیدٍ الْخُدْرِیِّ رضی الله عنه عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه وسلم أَنَّهُ قَالَ: «إِذَا کَانَ یَوْمُ الْجُمُعَهِ قَعَدَتْ الْمَلَائِکَهُ عَلَى أَبْوَابِ الْمَسْجِدِ فَیَکْتُبُونَ النَّاسَ مَنْ جَاءَ مِنْ النَّاسِ عَلَى مَنَازِلِهِمْ فَرَجُلٌ قَدَّمَ جَزُورًا وَرَجُلٌ قَدَّمَ بَقَرَهً وَرَجُلٌ قَدَّمَ شَاهً وَرَجُلٌ قَدَّمَ دَجَاجَهً وَرَجُلٌ قَدَّمَ بَیْضَهً قَالَ فَإِذَا أَذَّنَ الْمُؤَذِّنُ وَجَلَسَ الْإِمَامُ عَلَى الْمِنْبَرِ طُوِیَتْ الصُّحُفُ وَدَخَلُوا الْمَسْجِدَ یَسْتَمِعُونَ الذِّکْرَ». (احمد بإسناد حسن، صحیح الترغیب و الترهیب رقم ۷۱1)
از حضرت ابوسعید الخدری رضی الله عنه روایت است که رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمودند: فرشتگان در روز جمعه کنار درهای مساجد می‌نشینند و اسامی مردم را برحسب وارد شدنشان، یکی پس از دیگری می‌نویسند، ثواب کسی که زود به مسجد می‌آید، مانند کسی است که شتری را صدقه نموده باشد، نفر بعدی مانند کسی که گاوی را صدقه نماید، شخص بعدی همانند کسی که قوچی را صدقه نماید، جایگاه نفری بعدی همانند کسی خواهد بود که مرغی را صدقه کند و جایگاه نفر بعدی مانند کسی که تخم مرغی را صدقه بنماید و هنگامی که مؤذن اذان گفت و امام بر منبر قرار گرفت (فرشتگان) دفترها درهم می‌پیچند و وارد مسجد می شوند تا به خطبه گوش دهند.
نکته: کسی که زود به مسجد آمد می‌تواند تا قبل از اذان خطبه هر مقدار خواست سنت بخواند.
بعد از شروع خطبه بهتر است رو به خطیب کرده، ساکت باشد و به خطبه گوش جان فرا دهد و خود را با هیچ چیزی مشغول نکند و اگر خوابش آمد جای خود را تغییر دهد.
بعد از اتمام نماز جمعه به ذکر و اذکاری که از حضرت رسول الله مروی می باشند، بپردازد و سعی کند که نمازهای سنّت و نوافل را بعد از نماز جمعه ترک نکند، در صورتی که برایش ممکن باشد، بهتر همین است که آنها را در منزل بخواند؛ اما اگر ترس آن را دارد که در منزل نمی تواند آنها را بخواند، در چنین صورتی بهتر همین خواهد بود که این اعمال را در مسجد تکمیل بنماید.
عاقبت و انجام ترک نماز جمعه بدون عذر:
عن محمد بن عبد الرحمن بن زراره رضی الله عنه قال سمعت عمر رضی الله عنه قال: قال رسول الله صلی الله علیه و سلم: «من سمع النداء یوم الجمعه فلم یأتها ثم سمعه فلم یأتها ثم سمعه ولم یأتها طبع الله على قلبه وجعل قلبه قلب منافق». (البیهقی – صحیح الترغیب و الترهیب رقم ۷۳5)
از حضرت محمد بن عبد الرحمن بن زراره رضی الله عنه روایت شده که از حضرت عمر رضی الله عنه شنیدم که رسول الله صلی الله علیه وسلم این چنین فرموده اند: کسی که اذان روز جمعه را بشنود و به نماز نیاید و دوباره شنیده و نیاید و باز شنیده و نیاید خداوند بر قلب او مهر می‌زند و قلب او را به قلب منافق تبدیل می‌کند. (یعنی سه بار این کار را تکرار نماید)
سیر و سیاحت در روزجمعه
لازم به تذکر است که سیر، سیاحت و گردش در روز جمعه هیچگونه ممنوعیتی ندارد، البته سعی به آن باشد که در اقامه نماز جمعه خللی وارد نگردد.
اهمیت عصر جمعه:
عَنْ أَبِی هُرَیْرَهَ رضی الله عنه أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلی الله علیه وسلم ذَکَرَ یَوْمَ الْجُمُعَةِ فَقَالَ: «فِیهِ سَاعَةٌ لَایُوَافِقُهَا عَبْدٌ مُسْلِمٌ وَهُوَ قَائِمٌ یُصَلِّی یَسْأَلُ اللَّهَ تَعَالَى شَیْئًا إِلَّا أَعْطَاهُ إِیَّاهُ وَأَشَارَ بِیَدِهِ یُقَلِّلُهَا». (صحیح بخاری رقم ۹۳5)
از حضرت ابوهریره رضی الله عنه روایت شده که حضرت رسول الله صلی الله علیه و سلّم در مورد روز جمعه فرموده اند که در روز جمعه ساعتی (و یا آنچنان لحظه ای) است که اگر مسلمانی آن را در آن حالی در یابد که ایستاده و نماز می خواند و از خداوند چیزی مسألت نماید، خداوند حتما حاجتش را برآورده می کند و با دستش اشاره نمود که وقت کوتاهی است.
عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِکٍ رضی الله عنه عَنْ النَّبِیِّ صلی الله علیه و سلّم أَنَّهُ قَالَ: «الْتَمِسُوا السَّاعَهَ الَّتِی تُرْجَى فِی یَوْمِ الْجُمُعَهِ بَعْدَ الْعَصْرِ إِلَى غَیْبُوبَهِ الشَّمْسِ». (جامع ترمذی رقم ۴۸۹ – السلسله الصحیحه رقم ۲۵۸3)
از حضرت انس بن مالک رضی الله عنه روایت شده که حضرت رسول الله صلی الله علیه و سلّم فرمودند: در روز جمعه ساعتی (آنچنان لحظه ای) است که امید اجابت دعا در آنوقت می‌رود، بنابراین آن(وقت و یا لحظه) را بعد از نماز عصر تا غروب خورشید جستجو کنید.
تذکرها:
1. همینکه روز جمعه فرا رسید، در فکر آماده گیری اعمال روزه جمعه باشیم.
2. خوب است که هر روز، خصوصاً در روز جمعه به نیازمندان صدقه ای داده شود.
3. زود به مسجد برود تا از فضایل و برکات آن روز هر چه بیشتر بهره مند گردید.
4. در صورت رفتن به گردش و سیر و سیاحت، طوری برنامه ریزی نماید که نماز پربرکت جمعه بی جهت فوت نگردد.
5. همچنین در این روز به کثرت استغفار نماید و بر پیامبر صلی الله علیه و سلم درود بفرستد.
به امید اینکه خداوند همه ما را از برکات ویژه ی این روز کاملا بهره مند سازد.
