الله تعالی خلق را سالم از کفر و ایمان آفرید.او را در حال ایمانش مؤمن می داند و او را به سبب ایمانش دوست می دارد،خداوند هیچگاه به مردم ستم نمی کند، بلکه این مردم هستند که (با اختیار کفر و ترک ایمان) به خویشتن ستم می کنند
امام ابوحنیفه ـ رحمة الله علیه ـ می فرماید: «خلق الله خلق سلیما من الکفر و الایمان ثم خاطبهم و امرهم و نهاهم فکفر من کفر بفعله و انکاره و جهوده الحق یخذلان الله تعالی ایاه و آمن من آمن بفعله و اقراره و تصدیقه بتوفیق الله تعالی ایاه و نصرته له» «الله تعالی خلق را سالم از کفر و ایمان آفرید. سپس آنان را مورد خطاب قرار داد و امر و نهی کرد. آن کسی که کافر شده است، به سبب عمل و اختیار و انکار و جحود از حق و عدم توفیق و نصرت الله تعالی کافر شده است و آنکه ایمان آورده، به سبب عمل و اختیار و اقرار و تصدیق خود و همچنین توفیق و نصرت الهی ایمان آورده است.
خداوند می فرماید: «إنَّ اللهَ لایظلم الناس شیئا و لکن الناس انفسهم یظلمون» «خداوند هیچگاه به مردم ستم نمی کند، بلکه این مردم هستند که (با اختیار کفر و ترک ایمان) به خویشتن ستم می کنند» (یونس/ 44).
امام ابوحنیفه ـ رحمة الله علیه ـ می فرماید: «الله جل جلاله هیچ یک از مخلوقات خود را بر کفر و یا ایمان مجبور نکرده است و آنان را نه مؤمن و نه کافر آفریده است؛ لیکن آنان را اشخاصی مستعد و قابل پذیرش برای ایمان و یا اختیار کفر آفریده است. ایمان و کفر، عمل بندگان است. الله جل جلاله کسی را که ـ العیاذ بالله ـ کفر می ورزد، او را در حال کفرش، کافر می داند و وقتی پس از آن ایمان آورد، او را در حال ایمانش مؤمن می داند و او را به سبب ایمانش دوست می دارد، بدون اینکه علم ِصفت او تعالی تغییر بیابد.
خلاصه اینکه هیچ کس به ایمان آوردن، جبر و اکراه نشده است؛ خداوند متعال می فرماید: «لَا إِكْرَاهَ فِي الدِّينِ قَدْ تَبَيَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَيِّ» «اجبار و اکراهی در (قبول) دین نیست؛ چرا که هدایت از گمراهی مشخص شده اشت» و ایمان و کفر، فعل کسبی و اختیاری بندگان است. خداوند متعال می فرماید: «هُوَ الَّذِي خَلَقَكُمْ فَمِنْكُمْ كَافِرٌ وَمِنْكُمْ مُؤْمِنٌ» «اوست که شما را آفرید، برخی از شما کافرند و برخی مؤمن» (تغابن/ 2).
پس کفر و ایمان فعل انسان است و به آن جزا داده می شوند.
