در قرآن کریم توجه به اوقات فراغت جایگاه خاص داشته و درباره موضوع فراغت در قرآن آیات زیادی وجود دارد، تا جایی که خداوند در این خصوص در قرآن می فرماید: «فَإِذَا فَرَغْتَ فَانصَبْ» که به معنای آن است که هرگاه از امر مهمی فارغ شدی به امر مهم دیگری بپرداز
همان اندازه که انسان، به رعایت الگوهای دینی تعهد دارد، در برابر توجه به اوقات فراغت نیز مسئول است. بنابراین، هر مسلمانی وظیفه دارد اهمیت این مقوله را از یاد نبرد و از ظرفیت های سازمانی به بهترین شکل بهره برداری کند. پیامبر صلی الله علیه و سلّم در این باره می فرماید: «بیشتر مردم در دو خصلت دچار گمراهی و ضلالت هستند؛ یکی درباره سلامت و صحت دیگری، در زمینه فراغت».
در قرآن کریم نیز توجه به اوقات فراغت جایگاه خاص داشته و درباره موضوع فراغت در قرآن آیات زیادی وجود دارد، تا جایی که خداوند در این خصوص در قرآن می فرماید: «فَإِذَا فَرَغْتَ فَانصَبْ» که به معنای آن است که هرگاه از امر مهمی فارغ شدی به امر مهم دیگری بپرداز که بهترین فرصتها برای نونهالان و نوجوانان در تابستان تعلیم قرآن کریم است که سفارشهای زیادی از جانب رسول کریم صلی الله علیه و سلّم صورت گرفته که به اختصار چند مورد را بیان می کنیم.
۱- عَنْ عُثْمان رضی الله عنه قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ :«خَیْرکُمْ مَنْ تَعَلَّمَ الْقُرْآن وَعَلَّمَهُ».
حضرت عثمان بن عفان رضی الله عنه می‌گوید: رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمود: «بهترین شما کسی است که قرآن را یاد بگیرد و به دیگران یاد بدهد» [صحیح بخاری].
۲- عَنْ أَبِی أُمَامَهِ البَاهِلِیَّ رضی الله عنه قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ :«اقْرَءُوا الْقُرْآنَ فَإِنَّهُ یَأْتِى یَوْمَ الْقِیَامَهِ شَفِیعًا لأَصْحَابِهِ».
ابوأمامه باهلی می‌گوید: رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمود:«قرآن را تلاوت نمایید؛ زیرا روز قیامت، قرآن برای کسانی که آن را تلاوت نموده اند، شفاعت می نماید» [ صحیح مسلم.].
۳- عَنْ أَبِى مُوسَى الأَشْعَرِىِّ رضی الله عنه قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ :«الْقُرْآنُ حُجَّهٌ لَکَ أَوْ عَلَیْکَ».
حضرت أبو موسی أشعری رضی الله عنه می‌گوید: رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمود: «قرآن حجتی به نفع تو یا حجتی علیه توست» [ صحیح مسلم.]. (اگر آن را تلاوت نمایی و به آن، عمل کنی، حجتی به نفع تو خواهد بود؛ در غیر این صورت، حجتی علیه تو خواهد بود).
۴- عَنْ عَائشهَ رضی الله عنها قَالَت: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ : «الْمَاهِرُ بِالْقُرْآنِ مَعَ السَّفَرَهِ الْکِرَامِ الْبَرَرَهِ وَالَّذِى یَقْرَأُ الْقُرْآنَ وَیَتَتَعْتَعُ فِیهِ وَهُوَ عَلَیْهِ شَاقٌّ لَهُ أَجْرَانِ».
حضرت عایشه رضی الله عنها می‌گوید: رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمود: «کسی که در خواندن قرآن، مهارت دارد، (روز قیامت) منزلتی مانند منزلت فرشتگان بزرگوار و نیکوکار خواهد داشت، و کسی که با لکنت زبان و سختی آن را تلاوت نماید، دو پاداش دارد» [صحیح بخاری و مسلم.].
۵- عن ابن عمر رضی الله عنه قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ: «لاَ حَسَدَ إِلاَّ فِى اثْنَتَیْنِ: رَجُلٌ آتَاهُ اللَّهُ الْقُرْآنَ فَهُوَ یَقُومُ بِهِ آنَاءَ اللَّیْلِ وَآنَاءَ النَّهَارِ وَرَجُلٌ آتَاهُ اللَّهُ مَالاً فَهُوَ یُنْفِقُهُ آنَاءَ اللَّیْلِ وَآنَاءَ النَّهَارِ».
حضرت ابن عمر رضی الله عنه می‌گوید: رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمود: «غبطه خوردن فقط بر دو نفر، جایز است: نخست، شخصی که خداوند متعال به او قرآن عنایت نموده است و او آن را شب و روز، تلاوت می نماید. و دومی، کسی که خداوند متعال به او مال عنایت فرموده است و او آن را شب و روز، انفاق می نماید» [صحیح بخاری و مسلم.].
۶- عن عقبه بن عامر رضی الله عنه قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ : «أَیُّکُمْ یُحِبُّ أَنْ یَغْدُوَ إِلَى بُطْحَانَ أَوِ الْعَقِیقِ فَیَأْتِىَ کُلَّ یَوْمٍ بِنَاقَتَیْنِ کَوْمَاوَیْنِ زَهْرَاوَیْنِ، فِى غَیْرِ إِثْمٍ أَوْ قَطِیعه رَحِمٍ، فَلأَنْ یَغْدُوَ أَحَدُکُمْ إِلَى الْمَسْجِدِ فَیَتَعَلَّمَ أوْ یَقْرَأَ آیَتَیْنِ مِنْ کِتَابِ اللَّهِ خَیْرٌ لَهُ مِنْ نَاقَتَیْنِ وَثَلاَثٌ خَیْرٌ مِنْ ثَلاَثٍ وَأَرْبَعٌ خَیْرٌ مِنْ أَرْبَعٍ وَمِنْ أَعْدَادِهِنَّ مِنَ الإِبِلِ».
حضرت عقبه بن عامر رضی الله عنه می‌گوید: رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمود: «چه کسی از شما دوست دارد که هر روز صبح به بطحان یا عقیق برود و بدون این که مرتکب گناه یا قطع ارتباط خویشاوندی شود، دو شتر بزرگ کوهان و زیبا بیاورد؟ بدانید که اگر یکی از شما به مسجد برود و دو آیه از کتاب خدا بیاموزد یا تلاوت نماید، برایش از دو شتر بهتر است. و سه آیه از سه شتر، چهار آیه از چهار شتر، و هر تعداد آیه از همان اندازه شتر، بهتر است» [صحیح مسلم.].
۷- عن ابن عمر رضی الله عنه قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ : «إِنَّمَا مَثَلُ صَاحِبِ الْقُرْآنِ کَمَثَلِ صَاحِبِ الإِبِلِ الْمُعَقَّلَهِ إِنْ عَاهَدَ عَلَیْهَا أَمْسَکَهَا وَإِنْ أَطْلَقَهَا ذَهَبَتْ».
حضرت ابن عمر رضی الله عنه می‌گوید: رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمود: «مثال قاری قرآن مانند صاحب شتری است که زانوی آن را بسته باشد. اگر از او نگهداری کند، نزدش می ماند و اگر او را رها سازد، می رود» [ صحیح بخاری و مسلم.].
۸- عن عبد الله بن مسعود رضی الله عنه قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ : «بِئْسَمَا لأَحَدِکُمْ أَنْ یَقُولَ نَسِیتُ آیَهَ کَذا وَکَذا بَلْ هُوَ یُنسِّىَ فاسْتَذْکِرُوا الْقُرْآنَ، فَإِنَّهُ أَشَدُّ تَفَصِّیاً مِنْ صُدُورِ الرِّجَالِ مِنَ النَّعَمِ مِنْ عُقُلِهَا».
حضرت عبدالله بن مسعود رضی الله عنه می‌گوید: رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمود: «چقدر بد است برای کسی که می‌گوید: فلان و فلان آیه را فراموش کردم؛ بلکه فراموش گردانیده شده اند. قرآن را زیاد تلاوت کنید؛ زیرا قرآن، زودتر از فرار کردن شتر از سینه مردم، می گریزد» [ صحیح بخاری و مسلم.].
۹- عَنْ أَبِی هُرَیْرَهَ رضی الله عنه قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ : «مَا أَذِنَ اللَّهُ لِشَىْءٍ مَا أَذِنَ لِنَبِىٍّ حَسَنِ الصَّوْتِ بِالْقُرْآنِ یَجْهَرُ بِهِ».
حضرت أبوهریره رضی الله عنه می‌گوید: رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمود: «خداوند به هیچ چیز دیگری به اندازه‌ای که به صدای پیامبر خوش صوتی که قرآن را با آواز خوب و صدای بلند می‌خواند، گوش نداده است» [ صحیح بخاری و مسلم.].
۱۰- عَنْ أَبِى مُوسَى الأَشْعَرِىِّ رضی الله عنه قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ : «مَثَلُ الْمُؤْمِنِ الَّذِى یَقْرَأُ الْقُرْآنَ کَمَثَلِ الأُتْرُجَّهِ، رِیحُهَا طَیِّبٌ وَطَعْمُهَا طَیِّبٌ، وَمَثَلُ الْمُؤْمِنِ الَّذِى لاَ یَقْرَأُ الْقُرْآنَ کَمَثَلِ التَّمْرَهِ لاَ رِیحَ لَهَا وَطَعْمُهَا حُلْوٌ، وَمَثَلُ الْمُنَافِقِ الَّذِى یَقْرَأُ الْقُرْآنَ مَثَلُ الرَّیْحَانَهِ، رِیحُهَا طَیِّبٌ وَطَعْمُهَا مُرٌّ، وَمَثَلُ الْمُنَافِقِ الَّذِى لاَ یَقْرَأُ الْقُرْآنَ کَمَثَلِ الْحَنْظَلَهِ، لَیْسَ لَهَا رِیحٌ وَطَعْمُهَا مُرٌّ».
حضرت أبوموسی أشعری رضی الله عنه می‌گوید: رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمود: «مؤمنی که قرآن می‌خواند و به آن، عمل می‌کند مانند ترنجی است که طعم خوبی دارد و هم از بوی خوشی برخوردار است. و مؤمنی که قرآن نمی‌خواند ولی به آن، عمل می‌کند مانند خرمایی است که طعمش شیرین است ولی بویی ندارد. و مثال منافقی که قرآن می‌خواند، مانند ریحانی است که بویش خوب ولی طعمش تلخ است. و مثال منافقی که قرآن نمی‌خواند، مانند حنظله (هندوانه ابوجهل) است که هم طعمش تلخ یا ناپاک است و هم بوی تلخی دارد» [ صحیح بخاری و مسلم.].
۱۱- عَنْ أَبِى هُرَیْرَهَ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ : «مَنْ لَمْ یَتَغَنَّ بِالْقُرْآنِ فَلَیْسَ مِنَّا».
حضرت أبوهریره رضی الله عنه می‌گوید: رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمود: «هر کس، قرآن را با صدای خوب نخواند از ما نیست» [صحیح بخاری.].
