راهکارهای حل مشکلات جوانان در عصر حاضر

یکی از مسایل مهم  شیوه تربیت، هدایت و راهنمایی جوانان و جذب آنان به سوی ارزش‌های دینی این است که آیا باید در جذب و هدایت آنان، بر اصول «عقلی و استدلالی» تکیه نمود یا مبنای کار و فعالیت را «فطرت» و درون انسان قرار داد و با تسخیر دل و درون آنان و بیدار ساختن استعداد‌های خدادادیشان آنان را به سوی اخلاق و عرفان سوق داد.

در امر تربیت و جذب و هدایت جوانان یا نوجوانان باید از همه عناصر و شیوه ها بهره جست، هم از عقل استفاده کرد ، هم از نقل و حدیث و روایت، هم از اخلاق و عرفان و نیز از احساسات و عواطف درونی باید بهره جست، چنان که به بیان احکام شرعی و مناسک عبادی پرداخت، لیکن میزان استفاده از هر یک از این عناصر بر حسب سن و دوره و مایه های اولیه تربیتی و حتی خصوصیات شخصی و فردی متفاوت است.

تبیین اهداف دین و نقش آن در زندگی
بدون توجه به جنبه‌های گوناگون جوانان و نوجوانان و اصول مهمی که ذکر کردیم، امر تربیت و جذب نوجوانان یا جوانان به سوی ارزش های دینی به نتیجه نخواهد رسید. نکته اساسی که باید به آن توجه داشت این است که دین نیاز به تبلیغ به مفهوم رایج امروزی ندارد، بلکه نیاز به معرفی صحیح دارد.
امروزه تبلیغ برای جنس و کالایی مورد نیاز است که نمی‌تواند خودش را نشان دهد، از این رو پیش از آن که بگوییم دین اسلام جامع ترین، کامل ترین و نیکوترین دین ها است، باید بگوییم دین اسلام چیست و اهداف آن کدام است؟
چه نقشی در زندگی مادی و معنوی انسان دارد ؟
اگر حقیقت دین و نقش آن در خوشبختی انسان و اصلاح معاش و معادش به درستی تبیین گردد، فطرت دین گرا و خداجوی جوانان آن را به راحتی می‌پذیرند.
خوشایند سازی
حضرت پیامبر اکرم صلی الله علیه  و سلم گروهی را به سرپرستی «معاذ بن جبل» جهت ابلاغ دین و تبیین معارف بلند آن به یمن اعزام فرمود، هنگام عزیمت آنان چند نکته را تذکر داد از جمله فرمود:
1 – تا می‌توانید کار را برای مردم آسان کنید.دستور نسازید و تکالیف سختی بر مردم تحمیل نکنید که باعث اذیت و اضطراب خاطرشان شود.
2 – مردم را امیدوار کنید. از دین ناامید و مأیوس نسازید به مردم نوید و بشارت بدهید، در این صورت عزم و اراده گرایش و پیوستن به دین در آنان ایجاد می‌شود، و به کارهای نیک رغبت و علاقه پیدا می‌کند.
درک زبان، منطق و احساسات جوانان بزرگ‌ترین مشکل رهبری نسل جوان، در نفهمیدن زبان و منطق او، احساسات ویژه و خواسته‌های واقعی و ادراکات خاص جوانی است، بنابراین برای پاسخگویی به نسل جوان و رهبری آنان به سوی دین و ارزش‌های معنوی، ابتدا باید «آنان را شناخت» و احساسات پرشور جوانی‌شان را درک نمود.
نقاط قوّت و مثبت روحیات اخلاق و عملکرد‌های آنان را دریافت، نیز جهات ضربه‌ پذیری و منفی آنان را فهمید. روی نکات مثبت تکیه کرد و با دادن شخصیت و کرامت بر آنان، در دلشان نفوذ کرد.
اجتناب از افراط و تفریط
در هدایت نسل جوان همان گونه که باید به سلیقه‌ها و علاقه‌های آنان توجه کرد و امر رشد و تربیت آنان را با مقتضیات ذات و جوهره‌شان هماهنگ ساخت، باید از ایجاد شخصیت کاذب و توقع بی جا پرهیز نمود.
برخورد با نسل جوان باید بر اساس واقع بینی، منطق و به دور از افراط و تفریط باشد، نه برخورد تند و خشن و غیر منطقی و سرکوب احساسات آن‌ها و نه برخوردهای غیر واقعی که همۀ خواسته‌های جوانان را درست و بر حق بدانیم و در آنان رشد کاذب و توقع نابجا ایجاد کنیم، بلکه باید متناسب با ذات و جوهرۀ او و با استفاده از سلایق و علایق او، امر هدایت نسل جوان را دنبال کنیم.»
شیوه گفتگو و راهنمایی از منظر قرآن کریم:
قرآن کریم برای راهنمایی انسان و هدایت او به سوی ارزش‌های دینی سه روش را متذکر می‌شود:
1 – برخوردها باید حکیمانه و پاسخ ها مستدل و منطقی و سازگار با حکمت باشد.
2 – دلسوزانه، همراه با رأفت و رحمت،  عشق و موعظه حسنه باشد.
3 – گفتگو باید از جدال خصمانه و غرور و خودمحوری به دور باشد پرسش و پاسخ‌ها نیکو، منطقی و اقناع کننده و برای کشف حقیقت باشد.
تبیین فلسفه احکام:
از نکاتی که در بیان احکام و مسایل شرعی برای جوانان لازم است، این است: تا آن جا که امکان دارد حکمت احکام و مناسک و تعالیم دینی تبیین و تشریح شود تا از روی آگاهی و بینش و بصیرت و با انگیزه قوی‌تر به تعالیم دین روی آورند.
تبلیغ عملی از سوی الگوها:
زبان رفتار و زبان حال بسیار مؤثرتر از زبان گفتار است. عطش جوانان نسبت به مذهب در صورتی سیراب می شود که در جهت درست هدایت شود و صداقت و خلوص را در همه امور مشاهده کنند. جوانان تمام مسائل را زیر ذره بین انتقاد و موشکافی خود قرار می‌دهند و در اصول و بنیان های اعتقادی خود هیچ گونه تسامح و سهل انگاری را روا نمی دارند. اگر با ناهمخوانی و تضادی در گفتار و عمل مذهبی روبه رو شوند، به دو صورت واکنش نشان می‌دهند: یکی این که در اعتقاد خود سست شوند (و این در صورتی است که زمینه اعتقادی محکمی نداشته باشند) و دیگر این که صدای خود را به اعتراض بلند کنند و طالب جریان یافتن قوانین مذهبی در کلیه شئون و امور باشند.
عدم هماهنگی میان گفتار و کردار، پندار و اندرز مربیان را بی اعتبار می‌کند.

به کارگیری روش های نو:
در حال حاضر با توجه به تغییرات پر شتابی که در عرصه فرهنگ و ادبیات مخاطبین به ویژه بین نسل جوان ایجاد شده، برای جذب جوانان باید ارائه پیام‌ها را متناسب با شعور حاضر و کنونی تنظیم کرد.
نسل کهن، باید در بستر زمان حضور یابد و نیازهای نسل نو جامعه را همواره در نظر داشته باشد.

مشکلات جوانان در عصر حاضر

1- عدم آشنایی جوانان باخدا و اسلام و قرآن: از بزرگترین مشکلات جوانان عدم ارتباط باخدا می باشد درواقع جوانان امروزی معشوق حقیقی خودراگم کرده اند و به دنبال عشق های مجازی هستند. جوانان امروزی با سیرت حضرت محمد رسول الله صلی الله علیه و سلم آشنایی ندارند و نمی دانند که چه کسی را الگوی خود قرار دهند. بی ایمانی و پشت کردن به احکام اسلام و قرآن و غرق شدن در کارهای زشت و خلاف مبانی انسانی باعث شده که جوانان نتوانند بر مشکلات دیگر فائق آیند و دچار بحران های فکری و روحی بشوند ومشکلات بیشتری گریبان گیرشان می شود.

2- فساد اخلاقی: بی بند و باری و مسائل اخلاقی، از جمله اعتیاد به دخانیات ، مسکرات ، مواد مخدر و هم چنین گناهکاری از جمله مشکلات رایج جوانان عصر حاضر است که صدمات جسمی و روحی فراوانی را به آنان وارد ساخته است. در حقیقت سخت ترین وظیفه جوان این است که در این محیط سراسر فساد اخلاقی ، نه تنها منزه و مبرا از این مفاسد حرکت نماید بلکه نمونه و الگو نیز باشد. جوان برای حفظ و صیانت خود در برابر مفاسد عالم باید به تعالیم الهی توجه کند و در زندگی دارای برنامه ی دقیقی باشد. اولین قدم مراقبت از نفس اماره است. بهترین روش برای مسلط شدن بر نفس و خواهشات نفسانی، زانوی تلمّذ و شاگردی نزد اولیای خداوند است تا از انفاس قدسی ایشان این راه پرخوف و خطر را به سرمنزل مقصود برساند.

3- مد گرایی و تقلید: جوان امروزی نسبت به مبادی اخلاقی و اصول انسانی بی اعتنا شده است. مظاهر این در میان جوامع غربی به شدت رو به ازدیاد است . جوان بدون آگاهی از حکمت وجود غرایز جنسی، تصور می کند به علت اینکه چنین غریزه ای در وجودش خلق شده است، حق دارد به هر گونه و هر اندازه که تمایل دارد از آن استفاده کند و کسب لذت نماید و همین، سبب ازدیاد روابط نامشروع و فحشا و تولید مفاسد عظیمه شده است.

4- تعبیر غلط از عشق: متاسفانه زمانی که صحبت از عشق به میان می آید، اولین چیزی که از مفهوم این کلمه به ذهن جوان خطور می کند، علاقه به جنس مخالف است . جوان تصور می کند. عشق ، به علاقه بین پسر و دختر منحصر می گردد از آنجا که نیاز به عشق و محبت یک نوع نیاز دوره ی جوانی است، جوان اقناع این نیاز را بیش از هر کس دیگر، در جنس مقابل جستجو می کند. در حالی که اولا این عشق ها پایه و اساس محکمی ندارد؛ ثانیا چون در دوره جوانی لذایذ و خواسته های نفسانی در حد اعلای خود است. این امر یعنی وجود عشق های صوری و بی پایه موجب ایجاد انحرافات اخلاقی و وارد شدن خدشه به سلامت روحانی جوان می شود.

 5- مشاهده ی فیلم های نامناسب و مطالعه کتب عشقی: امروزه استفاده از وسایلی چون تلویزیون، ویدیو و ماهواره به صورت یک سرگرمی اساسی برای جوانان درآمده است. بسیاری از جوانان اوقات فراغت خود را به دیدن فیلم هایی می گذرانند که اغلب آن ها چیزی جز بی بند و باری، فساد در مسائل جنسی ، خشونت و عدم وفاداری در ارتباطات زناشویی را به آن ها نمی آموزد و به این ترتیب سبب بروز بسیاری از رفتارهای ناپسند در جوانان می شود .

 6-انتخاب دوست نامناسب: از آن جا که جوان نیازمند برقراری روابط عاطفی با دیگران است بیش از حد مایل به دوستی با افراد هم سن و سال است. و به دلیل اینکه خیلی زود تحت تاثیر دوستان واقع می شود. هرگونه انحطاط و یا عمل خلافی از جانب دوستانش ممکن است موجبات انحراف اخلاقی فرد جوان را فراهم آورد. توجه به این واقعیت که اکثر آلودگی ها، اعتیادات اعمال زیان آور از طریق معاشرت با همسالان و دوستان ناباب گریبانگیر افراد شده و روزگار شان را تباه می سازد، و نهایتا اینکه بهترین نوع دوستی آن که دوستان سبب کمال یکدیگر شوند و در این خصوص همدیگر را یاری نمایند. صحبت میان آن ها تمام و کمال درمورد مادیات نباشد که اوقات آن ها باطل شود.

7-هتک حرمت والدین: امروزه برخی جوانان متاسفانه حقوق والدین خود را آن چنان که وظیفه شان حکم می کند رعایت نمی کنند. در برابر آن ها حاضر جوابی می کنند. به نظرات و تجربیات آن ها توجهی ندارند و در امور با آن ها مشورت نمی کنند. همین امر سبب می شود که جوانان اغلب به دلیل بی تجربگی و ناآگاهی قدم در راه های نادرست بردارند و سبب انحرافات بزرگ خود شوند.

8-انحراف از هنر: جوان امروزی به سبب انحراف از صراط مستقیم انسانیت و استغراق در مفاسد اخلاقی ، هنر را از اصالت و اعتدال خود خارج کرده و آن را به صورت وسیله ای در جهت سوءاستفاده از تمایلات جسمانی درآورده است و به این ترتیب تنزل و تدنی در عرصه هنر گشته و آن را دچار گرفتاری می کند. با توجه به این که جوان برای آزاد سازی انرژی متراکم درون خود نیاز به جنب و جوش دارد، بهترین نوع تحرک ورزش است به شرطی که در مسیر تقویت قوای جسمانی باشد نه در مسیر اعمال خشونت.

9-مشکلات اقتصادی: جوان برای رفع نیازهای خود بیش از هر زمانی نیازمند به امکانات مادی است. اما امروزه اشتغال به کار یکی از مشکلات اساسی جوانی است. و از آنجا که اغلب در این مرحله از عمر کسب تخصص در زمینه خاصی را نداشته است در اشتغال به امور مفید و سالم دچار مشکل می شود. جوانان همیشه آروزهای بلند در سردارند بنابراین در انتخاب شغل دچار مشکل می شوند چون می خواهند یک شبه راه صد ساله را طی نمایند و نهایتا باعث روی آوردن جوان به کارهای خلاف می شود.