در بیان تیمم، احکام و طریقه آن (از دیدگاه اهل سنّت)

بسم الله الرّحمن الرّحیم
 

تیمّم
 

اگر کسی-مسافر یا شخصی که بیرون از آبادی باشد ـ  آب کافی برای وضو و یا برای غسل نیابد و یا حداقل 2 کیلومتر از محل آب فاصله داشته باشد و یا به علّت مریضی، قادر به استفاده از آب نباشد و یا به علّت­های دیگر … به جای وضو یا غسل، باید تیمّم کند. چنانکه خداوند جلّ جلاله می فرماید: «...وَ إِنْ كُنْتُمْ مَرْضَى أَوْ عَلَى سَفَرٍ أَوْ جَاءَ أَحَدٌ مِنْكُمْ مِنَ الْغَائِطِ أَوْ لَامَسْتُمُ النِّسَاءَ فَلَمْ تَجِدُوا مَاءً فَتَيَمَّمُوا صَعِيدًا طَيِّبًا فَامْسَحُوا بِوُجُوهِكُمْ وَ أَيْدِيكُم مِنه...» (مائده/6).

 

فرایض تیمّم

1- نیّت کردن.

2- وجود چیزی از جنس زمین، اعم از خاک، گرد و غبار و سنگ (اگرچه بدون گرد و غبار باشد).

3- یک ضربه با دو دست به خاک بزند ـ اگر دستانش گرد و خاک داشت دستانش را بتکاند ـ و صورت را مسح کند.

4- یک ضربه به خاک بزند و هر دو دست را تا آرنج­ ها مسح کند.

 آنچه وضو را می شکند، تیمّم را نیز می شکند؛ علاوه بر آن، اگر هر یک از شرایط جواز تیمّم زایل شود؛ تیمّم می شکند و همچنین با پیداکردن آب.

 

احکام تیمّم

تیمّم در موارد زیر جانشین وضو و غسل می گردد:

1- اگر شخص به مسافت حدوداً دو کیلومتر (یک مایل) از آب دور باشد. خداوند متعال در قرآن مجید فرموده است: «...فَلَمْ تَجِدُوا مَاءً فَتَيَمَّمُوا صَعِيدًا طَيِّبًا...» و همچنین پیامبر اکرم(ص) فرموده اند: «التراب طهور المسلم و لو الی عشر حججٍ ما لم یجد الماء»

2- به آب دسترسی داشته، ولی به جهت مریضی استفاده از آب برایش مضر باشد.

3- اگر خوف از دشمن داشته باشد، اعم از حیوانات درنده یا دشمن حقیقی، هرچند آب نزدیک هم باشد.

4- برای خواندن نماز جنازه یا نمازهای عیدین که قضا ندارد، در صورت تنگی وقت می توان با تیمّم نماز عید خواند (تیمم، بر ولی میت جایز نیست).

5- اگر به جهت سرد بودن بیش از حد آب و هوا، خوف هلاکت یا شدّت مریضی باشد.
 

طریقه تیمّم
 

1ـ نیت: قبل از هر چیز به قصد اطاعت از فرمان خداوند جلّ جلاله و جهت طهارت و مباح گرداندن نماز نیت می کنیم.

2ـ زدن کف دست ­ها بر زمین جهت مسح صورت: دو کف دست را بر خاک پاک، یعنی جایی که هیچ گونه نجاستی در آنجا نباشد، می زنیم؛ سپس آن­ها را به تمام صورت می کشیم، به طوری که هیچ جایی از صورت مسح نشده باقی نماند.

3ـ زدن کف دست­ها بر زمین جهت مسح دو دست: دوباره دست­ها را بر زمین زده، ابتدا با دست چپ، دست راست را تا آرنج مسح می کنیم ـ البته خود آرنج نیز باید مسح شود ـ سپس با دست راست، دست چپ را  مسح می کنیم. برای مسح دست چپ لازم نیست که دوباره دست­ها را بر زمین بزنیم. باید توجّه داشت که هنگام زدن کف دست ­ها بر زمین، اگر خاک و خاشاکی به دست ­ها بچسبد، می توان دست ­ها را تکان ملایمی داد و آن­ها را دور نمود.